Thuật ngữ nghẽn cổ chai PC (bottleneck) được nhắc đến nhiều khi nói về hiệu suất chơi game trên máy tính. Đây có thể là một khái niệm khó nắm bắt đối với người mới tìm hiểu và đó là lý do tại sao lời giải thích về hiện tượng này rất quan trọng.
Khi đối mặt với vấn đề máy tính bị nghẽn cổ chai, bạn phải biết tại sao nó xảy ra và quan trọng nhất là làm thế nào để khắc phục hoặc tránh khỏi nó. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp câu trả lời chi tiết nhất dành cho bạn.
Nội dung bài viết
Máy tính bị nghẽn cổ chai là gì?
Cái tên “nghẽn cổ chai” hay còn gọi là thắt cổ chai hoặc bottleneck xuất phát từ cách mà chất lỏng chảy qua cổ chai chậm hơn nhiều so với nếu cổ chai đó không tồn tại, do đó một từ khác để chỉ nghẽn cổ chai là điểm nghẹt.
Bạn có thể hiểu nó như là giao thông di chuyển từ một con đường rất lớn và rộng sang một con đường nhỏ và hẹp.
Khi giao thông trên đường lớn thì có nhiều ô tô cùng chuyển động nhưng khi lưu thông trên đường hẹp thì chỉ có một số ô tô có thể chuyển động cùng nhau.
Con đường hẹp này tạo ra Giới hạn số lượng ô tô có thể di chuyển, do đó gây ra Nghẽn cổ chai
Trên máy tính, lỗi nghẽn cổ chai là hiện tượng một thành phần của PC không hoạt động hết hiệu suất do một hoặc một vài phần cứng khác không theo kịp, và nó khiến giảm hiệu tổng thể của máy tính.
Khi chơi game, nghẽn cổ chai khiến máy tính của bạn bị giật, lag, tăng giảm FPS đột ngột và lặp lại liên tục.
Nói một cách dễ hiểu, đó là khi thành phần X không đủ nhanh/mạnh để giữ cho thành phần Y hoạt động hết công suất, từ đó khiến cho hiệu suất máy tính tổng thể bị giới hạn bởi phần X đó.
Một ví dụ đơn giản cho vấn đề này trên máy tính là:
Bạn sử dụng card đồ hoạ có hiệu suất rất cao trên một chiếc máy tính có cpu, ram rất chậm.
PC của bạn vẫn sẽ hoạt động nhưng thẻ đồ hoạ đó sẽ không đạt được tiềm năng cao nhất dù có công suất cao vì CPU, RAM quá chậm khiến chúng không thể cung cấp dữ liệu với tốc độ đủ nhanh để giữ cho card đồ hoạ phát huy hết công suất của mình.
Nguyên nhân gây ra hiện tượng nghẽn cổ chai trên PC
Các thành phần tham gia vào quá trình tắc nghẽn cổ chai thường là CPU (bộ xử lý) và GPU (card đồ họa) – đây là 2 thành phần chính ảnh hưởng nhiều nhất đến hiệu suất chơi game của máy tính.
Sự chênh lệch hiệu suất của 2 thành phần này là nguyên nhân chủ yếu gây ra nghẽn cổ chai ở PC, đặc biệt là khi chơi game.
RAM và ổ cứng SSD hoặc HDD cũng được đề cập, nhưng không nhiều như CPU và GPU
-
Nghẽn cổ chai CPU
Nút cổ chai CPU là một quá trình trong đó CPU không thể theo kịp tốc độ xử lý của GPU.
CPU của bạn sẽ ở mức sử dụng tối đa (sử dụng 100%) nhưng mức sử dụng GPU sẽ rất ít. Hiện tượng này xảy ra nếu bạn sử dụng CPU kiểu cũ với GPU kiểu mới hơn
Khi CPU không đủ mạnh để xử lý dữ liệu và gửi dữ liệu đó đến GPU đúng thời hạn, thì GPU sẽ không hoạt động trong vài phần giây. Có nghĩa là GPU sẽ xuất ra ít khung hình mỗi giây hơn mặc dù nó có nhiều khung hình / giây hơn
Điều này gây ra sự sụt giảm đáng kể trong FPS khi chơi game, khiến máy bị giật và đơ dẫn đến trải nghiệm chơi game kém.
Hiểu đơn giản hơn Nghẽn cổ chai cpu là khi: cpu yếu + vga mạnh = lãng phí hiệu năng
Ví dụ:
Nếu bạn sử dụng máy tính có cấu hình được dựng tùy chỉnh với bộ xử lý Intel Core i3 Thế hệ thứ 6 với Card đồ họa NVIDIA GeForce RTX 2080 Ti thì bạn sẽ thấy hiện tượng nghẽn cổ chai của CPU.
Điều này là do CPU của bạn đã rất cũ so với GPU và CPU không có đủ sức mạnh xử lý để theo kịp sức mạnh xử lý cao của GPU RTX 2080 Ti.
FPS sẽ liên tục tăng và giảm do GPU phải đợi CPU xử lý dữ liệu đã gửi trước đó thì GPU mới có thể gửi thêm một số dữ liệu để CPU xử lý.
Mức sử dụng CPU duy trì ở mức 100% trong toàn bộ thời gian trong khi mức sử dụng GPU tăng lên khi nó gửi dữ liệu và giảm khi phải đợi CPU xử lý dữ liệu .
-
Thắt cổ chai GPU
Nút cổ chai GPU của VGA là quá trình GPU không thể theo kịp tốc độ xử lý của CPU. Điều này hoàn toàn ngược lại với CPU Bottleneck.
Có nghĩa là CPU đủ nhanh để xử lý dữ liệu và cấp dữ liệu cho GPU. Nhưng bản thân GPU không đủ nhanh để xử lý dữ liệu đến để xử lý.
GPU của bạn sẽ ở mức sử dụng tối đa (sử dụng 100%) nhưng mức sử dụng CPU sẽ rất ít. Điều này xảy ra nếu bạn sử dụng kiểu GPU cũ, công suất thấp kết hợp với CPU đời mới hơn
Trong trường hợp này, CPU đang xử lý trò chơi rất nhanh. Nhưng GPU không thể xử lý lượng dữ liệu đó nhanh chóng.
Đôi khi nó là tốt, nếu bạn đang chơi game, đó là thứ bạn muốn có. Bởi vì nó có nghĩa là GPU của bạn không bị chậm lại, đồng thời card đồ họa có thể được nâng cấp mà không phải lo lắng về hiện tượng nghẽn cổ chai của CPU.
Hiểu đơn giản hơn Nghẽn cổ chai GPU là khi cpu mạnh + vga yếu = lãng phí hiệu năng
Ví dụ:
Nếu bạn sử dụng Máy tính được xây dựng tùy chỉnh có Bộ xử lý Intel Core i9 thế hệ thứ 10 với Card đồ họa NVIDIA GTX 480. Ở đây, sức mạnh xử lý của GPU là rất nhỏ so với sức mạnh xử lý của CPU.
GTX 480 không thể theo kịp tốc độ xử lý cao của bộ vi xử lý Intel Core i9 và điều này gây ra tình trạng nghẽn cổ chai GPU.
-
Nguyên nhân khác
Các CPU và GPU lỗi thời không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra tình trạng nghẽn cổ chai CPU/ GPU khi chơi game. Nó cũng có thể xảy ra do Loại trò chơi bạn đang chơi.
Về cơ bản có hai loại trò chơi chủ yếu là Trò chơi phụ thuộc CPU và Trò chơi phụ thuộc GPU
Trò chơi phụ thuộc vào CPU hiển thị tốc độ khung hình (FPS) cao trong Cài đặt đồ họa thấp. Ví dụ về trò chơi như vậy là Civilization 6 hoặc Resident Evil 7 .
Trò chơi phụ thuộc GPU hiển thị tốc độ khung hình (FPS) thấp trong Cài đặt đồ họa thấp nếu GPU không có đủ sức mạnh xử lý. Ví dụ: Far Cry 5 , GTA V…
Bạn có thể tăng tốc độ khung hình (FPS) của các trò chơi này bằng cách sử dụng GPU mạnh mẽ với sức mạnh xử lý cao.
Tham khảo thêm Nguyên nhân và cách sửa lỗi Your PC did not start correctly win 10
Cách kiểm tra nghẽn cổ chai pc
Làm sao biết máy tính bị nghẽn cổ chai?
Một trong những cách test nghẽn cổ chai đơn giản là sử dụng các phần mềm chuyên dụng. Bạn có thể check bottleneck tại website PC-builds.com.
Để test máy tính của bạn có đang bị nghẽn cổ chai hay không, chỉ cần thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Truy cập trang web kiểm tra nghẽn cổ chai PC-builds.com
Bước 2: Tại đây, có các danh mục và mỗi danh mục sẽ có nhiều tuỳ chọn khác nhau để bạn có thể chọn các thành phần phần cứng tương ứng với PC, laptop của bạn.
Ví dụ: Check nghẽn cổ chai với máy tính có cấu hình phần cứng:
- CPU: AMD Ryzen 5 5600X
- RAM: 16GB
- VGA: RTX 3070Ti
Bước 3: Sau khi điền các thông số CPU, GPU và RAM, bạn click vào Calculate.
Bước 4: Kết quả kiểm tra sẽ ngay lập tức hiển thị được tính bằng %. Nếu tỉ lệ trên 10% sẽ được coi là một nút cổ chai quan trọng cần cải thiện
Ở đây, chúng ta thấy cấu hình máy tính vừa kiểm tra có mức nghẽn cổ chai GPU rơi vào khoảng 3,42% ở độ phân giải 1080p, nếu ở độ phân giải 1440p tỉ lệ đó sẽ là 5,56% và 2160P/4K sẽ là 7,32%.
Hiện tượng nghẽn cổ chai sẽ càng tăng nếu tỉ lệ % càng cao và ngược lại.
“Kết quả này dựa trên mức sử dụng CPU và GPU trung bình từ các chương trình và trò chơi khác nhau. Nó thay đổi dựa trên hệ điều hành, hoạt động của các quy trình nền và các ứng dụng được nhắm mục tiêu.
Kết quả này không phổ biến và thay đổi dựa trên sự khác biệt về môi trường phần cứng và phần mềm” – Theo PC-builds
Ngoài ra, bạn cũng có thể test bottleneck với Ứng dụng trực tuyến TheBottleNecker, cách thực hiện tương tự với PC-builds
Cách khắc phục nghẽn cổ chai đơn giản
-
Ép xung CPU/GPU/RAM
Hiện tượng nghẽn cổ chai CPU / GPU trong laptop, máy tính bàn không thể khắc phục được hoàn toàn, tuy nhiên, bạn có thể giảm thắt cổ chai bằng các phương pháp sau.
(A) Bạn có thể giảm nghẽn cổ chai CPU trong máy tính bằng cách ép xung CPU và Undervolting/ underclocking GPU.
(B) Bạn có thể giảm nghẽn cổ chai VGA trong máy tính bằng cách ép xung GPU và Undervolting/ underclocking CPU.
Làm theo hai phương pháp trên có thể giảm phần nào hiệu ứng thắt cổ chai nhưng không thể loại bỏ nó hoàn toàn.
Ngoài ra, bạn còn có thể ép xung RAM nếu hiện tượng nghẽn cổ chai xảy ra do RAM
-
Tắt các phần mềm chạy nền
Nếu bạn đang chơi game và bị giảm FPS đột ngột, hãy thử tắt hết các phần mềm chạy nền không cần thiết trên máy tính của mình để giảm tắc nghẽn chip CPU do xử lý quá nhiều tác vụ cùng một lúc.
Sau khi tắt, bạn sẽ thấy hiệu suất máy tăng đáng kể và có thể FPS không còn bị tăng giảm đột ngột nữa
-
Thay thế thành phần gây ra sự cố
Nếu đang sử dụng PC để bàn thì bạn có thể khắc phục Nút cổ chai pc bằng cách thay thế thành phần gây ra sự cố lỗi nghẽn cổ chai này.
Bạn có thể khắc phục tình trạng nghẽn cổ chai CPU bằng cách thay thế CPU cũ bằng một CPU mới chất lượng hơn, đồng bộ với hiệu suất của GPU
Bạn có thể khắc phục lỗi GPU Bottleneck bằng cách thay thế GPU cũ bằng một GPU mới và tốt hơn, bắt kịp với hiệu suất của CPU
Tóm lại, nâng cấp CPU, GPU hoặc nâng cấp RAM, ổ cứng nếu có thể cho máy tính của bạn để các thành phần đồng bộ sức mạnh với nhau sẽ giúp bạn khắc phục được phần nào tình trạng máy tính bị thắt cổ chai.
Cách tránh nghẽn cổ chai trên máy tính
Để tránh hiện tượng pc, laptop bị tắc cổ chai, khi mua hoặc dựng một máy tính mới bạn cần lựa chọn các linh kiện có hiệu năng đồng bộ với nhau.
Tuỳ vào mục đích sử dụng, bạn sẽ cần xây dựng bộ linh kiện khác nhau
- Đối với dân văn phòng
Nếu bạn chỉ sử dụng máy tính để lướt web, chơi các game nhẹ, chạy các ứng dụng văn phòng đơn giản thì bạn không cần lo lắng về nút cổ chai trên máy tính vì những chương trình, phần mềm này không quá nặng để bị ảnh hưởng bởi hiện tượng nghẽn cổ chai
- Đối với game thủ chuyên nghiệp
Nên chú trọng đầu tư vào GPU để có thể chơi game mượt mà hơn. Hơn nữa, tình trạng nghẽn cổ chai CPU cũng sẽ không xuất hiện với các loại game nhẹ
- Đối với dân thiết kế đồ hoạ, dựng video chuyên nghiệp
Bạn cần đầu tư cả CPU và GPU
Nếu bạn đang phân vâng không biết đâu là laptop dành để chơi game và đâu là máy trạm lý tưởng để thiết kế đồ hoạ, tham khảo ngay thông tin tại bài viết Cách phân biệt laptop gaming và laptop workstation từ dân chuyên của chúng tôi
Nghẽn cổ chai trên laptop, pc, đặc biệt là ở CPU/ GPU sẽ có hại cho Chơi game nhưng nó không gây hại cho máy tính của bạn. Điều này sẽ không gây ra bất kỳ thiệt hại nghiêm trọng nào cho máy tính không giống như CPU Throttling hoặc GPU Throttling.
Bạn sẽ chỉ nhận thấy FPS thấp trong các trò chơi và bị giật, lag hình nhưng nó sẽ không ảnh hưởng đến các tác vụ hàng ngày của bạn như duyệt web, xem phim và các tác vụ khác.
Mặc dù an toàn nhưng điều đó không có nghĩa là bạn nên sử dụng laptop hoặc máy tính để bàn bị nghẽn cổ chai. Nếu bạn đặc biệt mua máy tính để chơi game thì bạn sẽ không có được hiệu suất chơi game tốt, điều này không đáp ứng được mục đích chính của bạn.
Bạn có thể giảm hoặc khắc phục sự cố nghẽn cổ chai CPU / GPU bằng cách làm theo các phương pháp được chia sẻ ở trên.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN
